Osoba, która posiada prawo własności lokalu, może użytkować go zgodnie z jego przeznaczeniem. Jeśli chciałby zacząć użytkować go w inny niż dotychczas sposób, np. poprzez przekształcenie lokalu mieszkalnego w użytkowy, musi dokonać szeregu formalności.

Przeznaczenie każdej nieruchomości ustala bowiem miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego uchwalany przez gminę właściwą ze względu na położenie nieruchomości. Zgodnie z nim dany lokal może pełnić funkcje mieszkalne, użytkowe lub tylko jedną z nich.
Jeśli właściciel mieszkania zechce zmienić jego przeznaczenie na użytkowe, powinien to zgłosić właściwemu organowi.

Jakie formalności załatwić?

W zgłoszeniu takim należy precyzyjnie określić modyfikacje, jakich właściciel nieruchomości zamierza dokonać. Ponadto jako załączniki powinny się w nim znaleźć opis i rysunek obiektu z ujęciem jego położenia względem innych budynków, opis techniczny nieruchomości, zaświadczenie wydane przez właściwego miejscowo wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o zgodności planowanej zmiany użytkowania lokalu mieszkalnego z założeniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, ewentualnie ostateczna decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeśli dana gmina nie posiada aktualnego planu zagospodarowania. Ponadto do pisma powinna być załączona ekspertyza wykonana przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane, a także w razie konieczności dodatkowe dokumenty, w tym pozwolenia, uzgodnienia, opinie, wymagane odrębnymi przepisami.

Zgłoszenia zmian należy dokonać przed terminem ich rozpoczęcia. Jeśli w okresie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwemu organowi, nie wniesie on sprzeciwu w drodze decyzji, można dokonać zmiany sposobu użytkowania lokalu, jednak musi to nastąpić nie później niż w terminie 2 lat od daty doręczenia zgłoszenia. Jeżeli planowane prace objęte są obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę, rozstrzygnięcie dotyczące zmiany lokalu następuje w drodze decyzji o pozwoleniu na budowę.

Adaptacja wnętrza

Po uporaniu się z dokumentacją pozostaje już tylko przekształcenie wnętrza w taki sposób, aby mogło ono spełniać funkcję lokalu użytkowego. W tym celu konieczne może być przeprowadzenie gruntownych prac remontowych, z burzeniem ścian włącznie. Z reguły bowiem rozkład pomieszczeń w lokalach mieszkalnych może być mało funkcjonalny dla prowadzenia w nim działalności gospodarczej. Podobnie jak rozkład sieci wodno-kanalizacyjnej czy elektrycznej. Są to jednak kwestie indywidualne określone dla poszczególnych rodzajów działalności, a także związane z ostateczną wizją lokalu użytkowego.

Dokonując zmian należy mieć na uwadze, że dla niektórych rodzajów działalności gospodarczej przepisy szczególne nakładają więcej obowiązków i obostrzeń dotyczących przystosowania lokalu. Wymagania te określają normy z zakresu prawa pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy, a także Państwowa Inspekcja Sanitarna. Najwięcej wymagań dotyczy lokali, w których prowadzona będzie szeroko pojęta działalność gastronomiczna, jednak dla pomieszczeń biurowych, handlowych i innych prawo także przewiduje konieczność dostosowania ich do zasad bhp i obowiązujących przepisów.